Gerardimontium
Geraardsbergse vereniging voor lokale geschiedenis
Gerardimontium
Geraardsbergse vereniging voor lokale geschiedenis
Gerardimontium ging in op het verzoek van Histories vzw om een workshop te organiseren over de “Kadasterkaart van Popp”.
Lesgever Hendrik Vandeginste maakte ons op een deskundige en aangename manier vertrouwd met het onderwerp. We leerden de persoon Popp kennen en zijn motieven om zo’n immens project uit te voeren. We vernamen welke informatie gehaald kan worden uit de kaarten en de leggers en waar je deze kan consulteren. In een tweede, praktisch gedeelte konden we zelf aan de slag met de kaarten. Deelnemer Roland had voor de gelegenheid een originele Popp kaart van Zarlardinge meegebracht.
Aan het einde van de workshop was er nog even de gelegenheid om verder na te praten over deze geslaagde en leerzame workshop.
Op het einde van de 19de eeuw en in het begin van de 20ste eeuw is de handel in paarden een lucratieve economische activiteit en zijn trekpaarden één van de belangrijkste uitvoerproducten van het land. De Denderstreek, bakermat van de ‘dikken van de Dender’, speelt hierbij een belangrijke rol. In deel 1 maken we kennis met de trekpaardenfokkerij in Geraardsbergen en aangrenzende gemeenten.
In dit tweede deel gaan we dieper in op de burger Ghiselbrecht de Mets: hij was bestuurder van zijn stad, hostelier en boekschrijver. Centrum van alle activiteit was de herberg Het Schild van Frankrijk. Die stond tegenover het schepenhuis waar hij zetelde als schepen, gezworene en ontvanger van de stad. In zijn herberg ontving hij soms belangrijke gasten, in zijn schrijfkamer kopieerde hij volumineuze boeken als de Cité de Dieu van Augustinus en nog veel andere teksten. Echter, niet alles was een succes en hoopvol. In 1424 werd De Mets tijdelijk uit de kerk verbannen en eind 1438 sloeg het noodlot toe: Ghiselbrecht, zijn echtgenote en hun oudste zoon overleden aan de pest en met hen meerdere van zijn verwanten.
Op zondag 18 november 2018 is Jozef Van Kerckhoven, beter bekend als ‘Pater Marcel’ door onze vereniging ‘Gerardimontium’ postuum herdacht als laureaat van het ”Eremerk Graaf Boudewijn”. Wie is deze priester die, eenmaal op pensioen, zich met volle toewijding en ongeziene ijver heeft ingezet voor het onderzoek van de lokale geschiedenis? Met zijn werk is de bibliografie over de stad Geraardsbergen meteen verrijkt met een twintigtal publicaties.
Tevreden keek de lantaarnaansteker omhoog, naar het licht van de gaz-kandelaber die hij zopas had aangestoken. Het is 16.30 uur, weldra is het oudejaarsavond…
Het bedieningsgemak van de lantaarns en de lichtsterkte van het gaslicht staan al lang niet meer ter discussie. In de stad staan of hangen 234 straatlantaarns, 198 gewone gaslantaarns, 18 drie-armige kandelabers en 18 petroleumlantaarns op de Hoge Buizemont.
De velodroom komt er, op initiatief van Jean Gryspeirt en Julien De Pryck, begin 1934 op de oude stortplaats tussen de Meersstraat, de Kleine Dender en de nieuw aan te leggen Guilleminlaan. Oude foto’s brengen de sfeer van toen opnieuw tot leven.
Het zal geruime tijd duren alvorens de verzetsorganisatie “Geheim Leger” vanwege het geallieerde opperbevel de erkenning krijgt die ze verdient. Pas op 12 juli 1944 stuurt zowel opperbevelhebber generaal Dwight Eisenhower als diens adjunct, veldmaarschalk Bernard Montgomery, gelukwensen aan luitenant-generaal Jules Pire van het Geheim Leger. Deze ondergrondse militaire organisatie heeft door tucht en moed bewezen een belangrijke positieve inbreng te hebben gehad bij het verloop van de krijgsverrichtingen in de aanloop naar de Bevrijding. Het is op zondag 3 september, om 11.00 uur dat Geraardsbergen werd bevrijd. Maar wat weten we over het Geheim Leger [G.L.] en meer in het bijzonder over de Geraardsbergse afdeling van deze organisatie? Met deze bijdrage hopen we wat meer klaarheid te brengen.
Als aanvulling op het artikel over de sigarenfabriek van de familie Morre in ’Fleur de Grammont’
wensen wij hier enkele punten te verduidelijken met o.a. ook aanvullend beeldmateriaal uit de verzameling van auteur en kleinzoon van Fernand Morre. De Geraardsbergse sigarenfabriek ‘Morrita’ was een
familiebedrijf geleid door de familie Morre gedurende twee generaties van 1896 tot ongeveer 1975. Wij trachten hier via diverse bronnen een korte schets te maken van deze familieonderneming. Het bedrijfsarchief is jammer genoeg verloren gegaan.
In deze rubriek worden de fusiegemeenten van Geraardsbergen belicht. Hoe zag het dorp er pakweg honderd jaar geleden uit en hoe vandaag? Aan de hand van een oude postkaart, vergeleken met een actuele foto, bekijken we welke metamorfose onze dorpen hebben ondergaan.
In ons eerstkomend nummer Gerardimontium nr. 285 (mei-juni 2019) komen volgende onderwerpen aan bod:
Tussen 1405 en 1420 woonde de Geraardsbergenaar Guillebert de Mets in Parijs. Waarschijnlijk werkte hij er eerst als klerk, later als boekschrijver en libraire van Jan zonder Vrees. Na de moord op de Bourgondische hertog eind 1419 keerde hij terug naar zijn geboortestad. Hij huwde er met Mergriete de Lompere en bouwde er een politieke carrière uit. Eind 1438 maakte de pest daar abrupt een einde aan. Vanuit zijn herberg Het Schild van Frankrijk leidde De Mets een boekhandel. Daar kon je behalve Middelnederlandse teksten als Der Natueren bloume van Jacob van Maerlant vooral Franse literatuur kopen die populair was in Parijse milieus en bij de Bourgondische hertogen. Zo kon men er elk werk van Christine de Pizan bestellen. In een eerste bijdrage gaan we dieper in op de familiale context en de politieke carrière van De Mets.
Tijdens het interbellum vonden in België processen plaats tegen jonge mannen die dienst weigerden in het Belgisch Leger. In totaal, over de periode 1931-1933, waren ze zeker met zo’n dertigtal. De meest bekenden zijn: Berten Fermont, Lode Van Dijck, Joris de Leeuw in Vlaanderen en Marcel Dieu en Léon Campion in Brussel, Lionel de Vlaminck in Geraardsbergen en Camille Lejeune in Wallonië.
In een goed gedocumenteerde bijdrage besteedde Marc Van Trimpont uitgebreid aandacht aan de 6 Joodse kinderen die in het weeshuis van Fernande De Smet te Onkerzele verstopt waren. De auteur belichtte hierbij ook de belangrijke rol van het “Comité de défense des Juifs”, dat onderduikadressen zocht. Sommige ouders schakelden echter hun persoonlijke contacten in om hun kinderen in veiligheid te brengen: zo kwam de vijfjarige Mireille Karolinski in Moerbeke terecht.
Mijn prille jeugdjaren beleefde ik tussen 1965 en 1976 om en rond De Abdijstraat. Het jaartal is mij ontgaan maar met de fusie veranderde de straatnaam omdat er in Overboelare al een Kloosterstraat was. De straat is zeer bekend in de wielersport en maakt deel uit van de Muur. De straat is een paar 100 meter lang tussen de Denderstraat en Oude Steenweg. De Bokerstraat, Kleine Steenstraat, Steenstraat en Vestingweg komen erop uit.
Nadine Paduart brengt het oude stationsgebouw uit 1855, dat bij het aanvang van de Tweede Wereldoorlog in vlammen opging, in haar eigen tekenstijl opnieuw tot leven.
Een verhalenreeks over de trekpaardenfokkerij in Geraardsbergen en omgeving. Late 19de en begin 20ste eeuw is de handel in paarden een lucratieve economische activiteit en zijn trekpaarden één van de belangrijkste uitvoerproducten van het land.
Op zondag 18 november 2018 is Jozef Van Kerckhoven, beter bekend als ‘Pater Marcel’ door onze vereniging ‘Gerardimontium’ postuum herdacht als laureaat van het ”Eremerk Graaf Boudewijn”. Wie is deze priester die, eenmaal op pensioen, zich met volle toewijding en ongeziene ijver heeft ingezet voor het onderzoek van de lokale geschiedenis?
Voldaan keek de lantaarnaansteker omhoog, naar het licht van de ‘gaz-kandelaber’ die hij zopas had aangestoken. Het is 16.30 uur en Nieuwjaarsavond 1900… Het bedieningsgemak en de kwaliteit van het gaslicht staat al lang niet meer ter discussie. In de stad staan of hangen 234 straatlantaarns 198 gewone gaslantaarns, 18 drie-armige kandelabers en 18 petroleumlantaarns op de Hoge Buizemont.
Het 22ste Geschiedkundig Treffen op 18 november 2018 in ‘Villa Wilson’ kon ook dit jaar opnieuw op een ruime belangstelling rekenen.
Na een inleidend woord van secretaris Ilse Roggeman en een muzikaal intermezzo van mezzosopraan Sophie Van der Heyden en Luc Haelterman met de liederen ‘Keep the home fires burning’ en ‘Over there’, vatte de voorstelling aan van het nieuwe boek van Jacques De Ro en Dirck Surdiacourt ‘Fleur de Grammont. Een geschiedenis van de Geraardsbergse sigarennijverheid 1849-1975’.
Het eerste deel dat het historisch overzicht behandelt werd gebracht door Gerda De Croo, echtgenote van Dirck, en begeleid met foto- en filmmateriaal. Daarna volgde het tweede deel met focus op de sigarenfabrikanten zelf en werd gebracht door Vanessa De Fauw, echtgenote van Jacques. Gerda kwam nadien verrassend uit de hoek met de voordracht van ‘Sjieken’, een gedicht uit haar jeugdjaren over pruimtabak.
Nadat een emotionele ‘In Flanders Field’ gezongen werd door Van Der Heyden, werd het Eremerk Graaf Boudewijn toegekend aan wijlen Marcel Van Kerckhoven, jozefiet (1903-1990) omwille van zijn omvangrijk œuvre over de geschiedenis van Geraardsbergen. Het Eremerk werd in ontvangst genomen door Lucien Van Schoors.
Tenslotte werden zowel de auteurs, hun echtgenoten als de muzikale begeleiding vergast met bloemen en het Geraardsbergse “Muurken”. Hierna volgde zoals gebruikelijk de receptie en een signeermoment door de auteurs.
Vanaf nu heeft Gerardimontium ook een eigen facebook pagina. Zo’n pagina is uitermate geschikt om berichten of aankondigingen van evenementen te delen. Wie de pagina “Leuk vindt” of “Volgt”, krijgt deze berichten per direct doorgestuurd.
Klopt. Maar groepen bieden niet dezelfde mogelijkheden als pagina’s in het delen van berichten, en ze kunnen ook niet zo goed gekoppeld worden aan onze website. Vandaar onze keuze om tenslotte toch een pagina op te richten.
We publiceren immers steevast alle aankondigingen op deze website, en zoveel mogelijk in de binnenkrant van ons tijdschrift. Maar de facebook volgers zullen altijd eerst op de hoogte zijn…
We verwijzen ook naar onze privacyverklaring voor wie wenst te weten hoe onze vereniging met uw gegevens omgaat.
Gerardimontium ziet de digitale toekomst met vertrouwen tegemoet en lanceert een nieuwe website. We hebben de ambitie om onze lezers nog beter van dienst te zijn met een dynamische aanwezigheid op het internet.
Je vindt op www.gerardimontium.be nog steeds alle informatie over de vereniging en haar doelstellingen, haar realisaties en activiteiten, de contactgegevens, nieuwsberichten, enz.
Maar deze website is ook klaar om in de toekomst digitale publicaties te ondersteunen die interageren met de lezer. We denken bijvoorbeeld aan een kaartje met erfgoedobjecten waarop je kan filteren.
Bovenal schuilt de grote meerwaarde in de wijze waarop we onze rijke schat aan publicaties in de kijker zetten. In de loop van haar 25-jarig bestaan heeft Gerardimontium ruim 25 publicaties in boekvorm uitgegeven en er verschenen meer dan 700 bijdragen in de tijdschriften “De Heemschutter” en “Gerardimontium”. Alles bij elkaar een overweldigende verzameling aan kennis die we beter wensen te ontsluiten naar het grote publiek toe.
Via zoekformulieren kan je de publicaties thematisch verkennen of gericht op zoek gaan naar een specifiek boek, tijdschrift of artikel. Oudere artikels en tijdschriften zullen we in PDF-vorm toegankelijk maken op de website. Op dit ogenblik zijn alle jaargangen van “De Heemschutter” reeds opgeladen en werken we volop aan de oplading van “Gerardimontium”. Let op het “PDF”-icoontje om te zien of een artikel of tijdschrift reeds beschikbaar is.
We wensen jullie veel lees- en surfplezier toe en staan open voor jullie feedback. Aarzel niet om een mailtje te sturen met suggesties of reacties naar info@gerardimontium.be.
Previous