Gerardimontium vulgo GheertsbergheGerardimontium
Geraardsbergse vereniging voor lokale geschiedenis

Een gelukkige verjaardag aan een sprankelende dame op leeftijd!

U zult reeds hebben gemerkt dat overal in onze stede feeststemming heerst. Van zodra we het centrum van de stad inrijden, worden we begroet door feestelijke wimpels, opgehangen in de straten met een voor de profaan mysterieuze boodschap: 950. Het is niet elke stad gegund haar 950e verjaardag te mogen vieren. Zolang is het immers geleden dat Geraardsbergen haar keure ontving, met daarin gegarandeerde vrijheden voor haar burgers en de personen die zich binnen haar muren bevonden, ten aanzien van het alom aanwezige grafelijke gezag.
Het betreft in de praktijk de eerste en dus oudste transalpijnse keure, die ook effectief vrijheden verleent aan de burgers van haar stad. Dit houdt in dat ook horigen die in Geraardsbergen
onroerend goed verwerven binnen haar muren als een vrij man kunnen leven, goed verwerven en goederen nalaten.
Talrijk zijn de bemerkingen die de ronde doen over het tijdstip, de inhoud, ja zelfs het bestaan van dit charter. In het bestek van deze mededeling is het niet gepast deze discussie ten gronde
te voeren. Overigens ben ik zeker dat deze niet-gelovers in de komende nummers van ons tijdschrift duchtig van antwoord zullen worden gediend, met de nodige ernst en gegronde argumenten.
Belangrijker is het stil te staan bij het feit dat reeds in de 11e eeuw beleidslieden inzagen dat men zijn burgers beter de nodige vrijheid verleent om tot algemene welstand te komen,
eerder dan ze te knevelen onder onbegrepen regels die eenzijdig en dus ongeliefd van hogerhand worden opgelegd. Het is vandaag moeilijk te vatten dat men gedurende diverse jaren
slechts één enkele erkende vrijplaats had in Europa benoorden de Alpen, te weten onze nieuwstad aan de Dender.
Even belangwekkend is de erkenning door de grafelijke feodale macht van het bestaan van plaatselijke gezagsstructuren, die autonoom konden en mochten fungeren in bepaalde vooraf
omschreven domeinen, zonder enige bemoeienis van de hogere overheid.
Wanneer men weet dat de befaamde “Magna Carta” slechts dateert van 1215, dan kan het belang van deze erkenning van vrijheden door een bestuurder met quasi onbeperkte macht, weze het in een zeer beperkte en welomschreven plaats, nauwelijks worden onderschat.

Toegegeven, de Magna Carta was van toepassing op het volledige grondgebied van de ondertekenende koning, maar het valt op dat zij slechts na bittere strijd tussen de absoluut
gezagdrager en (de vertegenwoordigers van) het volk is tot stand gekomen. Het is dan ook ten zeerste lovenswaardig in hoofde van de patroon van onze vereniging, Boudewijn VI
van Vlaanderen, dat hij, weliswaar gedwongen door de omstandigheden, toch zelf heeft ingezien dat hij zijn eigen macht en welstand het best kon verzekeren door (beperkt)
afstand te doen van zijn prerogatieven.
Juist door dit toestaan van ademruimte en rechtszekerheid aan haar bewoners, heeft onze stad zich kunnen ontwikkelen tot een bloeiend economisch en cultureel centrum, zoals eens
te meer aan het licht werd gebracht in onze laatste publicatie, te weten het onvolprezen boek van Christ van Cauwenberge over het ledenboek van de kruisboogschuttersgilde van SintJoris.
Het is evident dat de 950e verjaardag van Geraardsbergen door onze vereniging nog verder zal worden belicht in de loop van het jaar aan de hand van diverse publicaties.
Gerardimontium neemt zich immers voor aan de geweldige inspanningen van Stad en burgers haar bijdrage te leveren, om de glorieuze verjaardag te vieren van een jeugdige, kwieke
en aantrekkelijke dame op weg naar haar duizend lentes.
Wat een heerlijk moment zal het zijn wanneer burgers en historici, over een periode gesitueerd in het verleden, zullen kunnen spreken over “tijdens het vorig millennium van Geraardsbergen”…
Rome krijgt er in 2068 een kleine zus bij!
Men bedenke daarbij : Omnes viae Romam ducunt sed non licet omnibus adire Gerardimontium (zeer vrij naar Horatius)(alle wegen leiden naar Rome maar het is niet iedereen gegund Geraardsbergen te bezoeken).

Filip van Trimpont,
voorzitter